MİHNE VE MEZHEPSEL ETKİLERİ. (Turkish)

MIHNE AND ITS SECTARIAN EFFECTS. (English)

The question of whether divine kalām is created or eternal is one of the fundamental issues that caused differences of opinion among the sects. The debates around this issue, the Khalq al-Qur'an, began in the middle of the second century Hijri and deeply affected Islamic thought. With the process of confrontation that occurred as a result of these debates, the phenomenon of identifying oneself through the opposing opinion emerged, hadiths on the subject were fabricated, works of refutation were written, and the impact on hadith literature was quite extensive. The Salaf and Ahl al-Hadith engaged in a fierce struggle with sects such as the Mu'tazilites and Jahmiyya. In this process, the rejection of some narrations that Ahl al-Hadith considered to be religious by the Mu'tazila, Jahmiyya and Ahl al-Ra'y further increased the tension between the sects. This tension took on a new dimension with the intervention of politics, resulting in the famous Mihna incident. There is no second event in the history of Islam with a similar effect and characteristic to the Mihna incident that took place with the confrontation of Khalq al-Qur'an. The belief that "the Qur'an is created", which was adopted by the Mu'tazilites during the Mihna period, was adopted as the official policy of the Abbasids during the reigns of Caliphs al-Ma'mūn, Mu'tasim and al-Wāshiq. In this period, those who insisted that "the Qur'an is not created" were interrogated, tortured, imprisoned and subjected to certain sanctions. It is seen that sectarian factors were effective in the external reflections of the Mihna incident, in which politics was also involved and different clans and groups played a leading role. The Mihna and its aftermath, a period of evolution or rupture in Islamic thought, was a period of intense sectarian influence and affected Islamic thought in political, social, epistemological, scientific and sectarian terms. In this article, the possible causes of the discussions on the Khalq al-Qur'an and the Mihna event are discussed, the effects of the sectarian factor on the Mihna event and the discussions on the Khalq al-Qur'an are investigated, and the post-Mihna period, in which these effects are intensely seen, is also scrutinized. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

İlahi kelâmın hâdis ya da kadîm olduğu sorunu mezhepler arasında görüş ayrılıklarına neden olan temel meselelerden biridir. Bu konu etrafında alevlenen Halku'l-Kur'ân tartışmaları Hicri II. yüzyılın ortalarından itibaren baş göstermiş ve İslâm düşüncesini derinden etkilemiştir. Bu tartışmalar sonucunda meydana gelen cepheleşme ile beraber kendi fikri yapısını karşıtlık üzerinden inşa etme süreci ortaya çıkmış, konuyla ilgili hadisler uydurulmuş, reddiye kabilinden eserler kaleme alınmış ve hadis edebiyatına etkisi oldukça kapsamlı olmuştur. Selef ve Ehl-i hadis alimleri bu konuda Mu'tezile ve Cehmiyye gibi mezheplerle şiddetli bir mücadeleye girişmiştir. Bu süreçte Ehl-i hadis'in dinden saydığı bazı hadis rivâyetlerini Mu'tezile, Cehmiyye ve Ehl-i re'y'in reddetmesi, mezhepler arasındaki gerilimi arttırmıştır. Bu gerilim, siyasetin de müdahalesiyle ayrı bir boyut kazanmış ve bunun sonucunda meşhur Mihne hadisesi meydana gelmiştir. Halku'l-Kur'ân cepheleşmesiyle birlikte cereyan eden Mihne hadisesine benzer etki ve özellikte İslâm düşünce tarihinde ikinci bir olay yoktur. Mihne döneminde Mu'tezile'nin benimsediği "Kur'ân mahlûktur" inancı Halife Me'mûn, Mu'tasım ve Vâsık döneminde Abbasîlerin resmi politikası olarak benimsenmiştir. Bu dönemde "Kur'ân mahlûk değildir" söyleminde ısrar edenler sorgulanmış, işkence görmüş, zindanlara atılmış ve çeşitli cezalara maruz kalmışlardır. Siyasetin de müdahil olduğu, farklı zümre ve grupların başat rol oynadığı Mihne hadisesinin dışa yansımalarında mezhepsel faktörlerin etkili olduğu görülmektedir. İslâm düşüncesinde bir evrilme veya bir kırılmanın yaşandığı Mihne ve sonrası dönem zümresel etkinin yoğun olarak yaşandığı bir dönemdir. İslâm düşüncesini siyasi, sosyal, epistemolojik, ilmi ve mezhepsel anlamda etkilemiştir. Bu makalede Halku'l-Kur'ân tartışmalarının ve Mihne olayının muhtemel sebeplerinin neler olduğu ele alınmış, Mihne hadisesi ve Halku'l-Kur'ân tartışmalarında mezhep faktörünün etkileri araştırılmış ve bu etkilerin görüldüğü Mihne sonrası dönem mercek altına alınmıştır. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Inönü University International Journal of Social Sciences / İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi (INIJOSS) is the property of Inonu University International Journal of Social Sciences and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)