HÜMANİTER BİR SİYASET VE AHLÂK TEORİSİ OLARAK HÂKİMİYET TASAVVURU: H. Z. ÜLKEN’İN GÖRÜŞLERİ IŞIĞINDA BİR İNCELEME. (Turkish)

THE IMAGINATION OF DOMINATION AS A HUMANITARIAN THEORY OF POLITICS AND MORALITY: A REVIEW IN THE LIGHT OF H. Z. ÜLKEN’S VIEWS. (English)

Hilmi Ziya Ülken evaluates “human” and “morality” as the “issue of issues” and places them at the center in almost all of his works, especially in political and moral philosophy. Because, according to him, all issues focus on humans. Two important characteristics such as politics and morality gain value only to the extent that they focus on people. The worldview in which such a criterion is decisive finds its counterpart in Ülken’s thought as humanitarianism or humanism. The idea of humanitarianism or humanism in question does not evoke the homocentric thought that gained momentum after the Western Renaissance; Rather, it expresses an idea in which traces of Eastern thought and culture are visible. While a stance against the Transcendental (Transcendental) field gains weight in the homocentric attitude, theocentric values determine the framework in the humanitarian thought that Ülken mentioned, and in this framework, humans are prioritized as a purposeful being. This means accepting the realities of dynamic processes on the one hand and the requirements of traditional values on the other. As a matter of fact, his “humanitarian” perspective gives an idea about Ülken’s approach to tradition and his view of the future. Ülken, who advocates the coexistence of action and stability, develops a humanistic political theory nourished by the vein of “morality” and also defends the protection of “complementary actions”, which are the basis of morality. The protection in question is considered as sanction, and this requires an authoritarian legitimate authority. Ülken calls this legitimate authority “dominion”. The idea of the necessity of stability in dynamic and changing social processes obviously led Ülken to the issue of politics and morality and seems to center humanitarian values. Ülken’s “Domination” perspective is also inspired by history and culture, which are considered the common experience and common wisdom of humanity. This theory and perspective also expresses man’s vision of the future and the march of modernization. The perspective in question presents a structure in which a realistic balance is maintained between the idealism-realism poles. “Domination”, which is an attitude that Plato, Aristotle and Kant also share in Ülken’s climate of thought, is seen as the guarantee of the continuity of man, morality, society and the state. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Hilmi Ziya Ülken, siyaset ve ahlak felsefesi başta olmak üzere neredeyse bütün çalışmalarında “insan”ı ve “ahlâk”ı “meselelerin meselesi” olarak değerlendirir ve merkeze alır. Zira ona göre, tüm meseleler insanda odaklaşır. Siyaset ve ahlak gibi iki önemli hususiyet de ancak insanı odağına aldığı ölçüde kıymet kazanır. Böyle bir kriterin belirleyici olduğu dünya görüşü, Ülken’in düşüncesinde, insaniyetçilik veya hümanizma olarak karşılık bulur. Söz konusu insaniyetçilik ya da hümanizma düşüncesi, Batı Rönesansı sonrasında ivme kazanan homosentrik düşünceyi çağrıştırmamaktadır; daha ziyade, Doğu düşünce ve kültürünün izlerinin görüldüğü bir düşünceyi seslendirmektedir. Zira homosentrik tavır alışta Transandantal (Aşkın) alana karşı bir duruş ağırlık kazanırken, Ülken’in sözünü ettiği insaniyetçi düşüncede Teosentrik değerler çerçeveyi belirlemekte, söz konusu çerçevede insan amaç varlık olarak öncelenmektedir. Bu husus, bir tarafta dinamik süreçlerin gerçeklerini bir diğer tarafta da geleneksel değerlerin gerekliliklerini bir arada kabul etmeyi ifade eder. Nitekim “insaniyetçi” perspektifi, Ülken’in hem geleneksele yaklaşımı hem de geleceğe dair görüşü hakkında fikir vermektedir. Aksiyon ve sabitenin bir aradalığını savunan Ülken, “ahlâk” damarından beslenen bir insancıl siyaset teorisi geliştirirken, ahlâkın esası olan “tamamlayıcı fiiller”in koruyuculuğunu da savunmaktadır. Söz konusu koruyuculuk ise müeyyide olarak düşünülmekte ve bu da buyurgan bir meşru otoriteyi gerektirmektedir. Ülken, söz konusu meşru otoriteye “hâkimiyet” demektedir. Dinamik ve değişken sosyal süreçlerde bir sabitenin gerekliliği düşüncesi, açıktır ki, Ülken’i siyaset ve ahlâk meselesine yönlendirmiş ve insaniyetçi değerleri de merkez almış görünmektedir. Ülken’in “hâkimiyet” perspektifi, insanlığın ortak deneyimi ve ortak aklı olarak da kabul edilen tarih ve kültürden de ilhamını almaktadır. Söz konusu teori ve perspektif, insanın aynı zamanda gelecek tasavvurunun ve modernleşme yürüyüşünün serencamını da ifade eder. Söz konusu perspektif, idealizm-realizm kutupları arasında rasyonalist bir dengenin gözetildiği bir yapı arz eder. Platon, Aristoteles ve Kant’ın da Ülken’in düşünce ikliminde mezcoldukları bir tavır alış olan “Hâkimiyet”, insanın, ahlâkın, toplumun ve devletin devamlılığının da teminatı olarak görülmektedir. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Turkish Journal of Religious Education Studies / Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi is the property of Turkish Journal of Religious Education Studies and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)