Sprawiedliwość a wykładnia postanowień konstytucyjnych. Dylematy sędziego jusnaturalisty. (Polish)

The idea of justice and constitutional interpretation. The dilemmas of the jusnaturalist judge. (English)

Nowadays, constitutional courts, by applying constitutional provisions, resolve disputes involved in the most controversial moral and social issues and thus change legal orders. This happens not only on the basis of provisions directly protecting the fundamental rights and freedoms of individuals (human rights), but also on the basis of other constitutional provisions containing evaluative concepts. Given the axiological openness or aspiration of constitutional acts, one may ask whether the adoption of a position affirming (I) the existence of natural law and affirming (II) the requirement of the compatibility of positive law with natural law, has consequences for the interpretation and application of constitutional provisions. In particular, whether - in the light of natural law - a judge of a constitutional court, when interpreting a constitutional act, may refer directly to moral reasoning and his/her own understanding of natural law. In seeking the answer to this question, the author distinguishes three model theoretical positions: (1) a moral reading of the constitution; (2) a positivist reading of the constitution, and (3) an intermediate position. These positions can be illustrated by the jurisprudence of constitutional courts regarding the permissibility of abortion. While asserting the advantages of the positivist model, the author raises doubts about the feasibility of its implementation. For it may turn out that judges are confronted with the abstract terminology of the constitutional act and, at the same time, with the practical impossibility to precisely reconstruct the axiology of the constitution-maker underlying this terminology with the help of analytical legal tools. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Współcześnie sądy konstytucyjne, stosując postanowienia aktów konstytucyjnych, rozstrzygają spory uwikłane w najbardziej kontrowersyjne kwestie moralno-społeczne i współkształtują oblicze porządków prawnych. Czynią to nie tylko na podstawie regulacji bezpośrednio chroniących podstawowe prawa i wolności jednostek (prawa człowieka), lecz także innych postanowień konstytucyjnych zawierających pojęcia ocenne (wartościujące). Biorąc pod uwagę aksjologiczną otwartość czy aspirację aktów konstytucyjnych, można postawić pytanie, czy przyjmowanie stanowiska afirmującego (I) istnienie prawa naturalnego oraz afirmującego (II) wymóg zgodności prawa pozytywnego z prawem naturalnym ma implikacje w zakresie sposobu wykładni i stosowania postanowień konstytucyjnych; w szczególności, czy - w ujęciu prawnonaturalnym - sędzia sądu konstytucyjnego, interpretując akt konstytucyjny, może odwoływać się bezpośrednio do argumentacji moralnej i własnego pojmowania prawa naturalnego. Poszukując odpowiedzi na to pytanie, autor wyróżnia trzy modelowe stanowiska teoretyczne: 1) moralne odczytywanie konstytucji; 2) pozytywistyczne odczytywanie konstytucji; 3) stanowisko pośrednie. Stanowiska te można zilustrować orzecznictwem sądów konstytucyjnych dotyczącym dopuszczalności aborcji. Konstatując zalety modelu pozytywistycznego, autor formuje wątpliwość co do możliwości jego realizacji. Może się bowiem okazać, że sędzia skonfrontowany jest z abstrakcyjną terminologią aktu konstytucyjnego i jednocześnie z praktyczną niemożnością precyzyjnej rekonstrukcji aksjologii ustrojodawcy, stojącej u podstaw tej terminologii, za pomocą analitycznych narzędzi prawniczych. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Przeglad Sejmowy is the property of Kancelaria Sejmu and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)